Karel Kosík v mé paměti

Josef Zumr 

Z konference o českém filozofovi

S Karlem Kosíkem jsem se poprvé osobně setkal někdy v druhé polovině roku 1952, kdy měl veřejnou přednášku o českých radikálních demokratech. To bylo téma, které mě zajímalo, protože rok předtím jsem absolvoval Filozofickou fakultu UK disertační prací o vztazích českých demokratů s ruskou revoluční demokracií. Kosíkovo jméno jsem znal už předtím z několika článků v novinách, ale na fakultě jsme se nesetkali. (Začal jsem studovat v roce 1947, kdy Kosík byl už v SSSR, a když se koncem roku 1949 vrátil, byl jsem už zaměstnaný a na fakultu jsem často nechodil. Brzy nato Kosík nastoupil na dvouletou prezenční službu.)

Dne 1. října 1953 jsem byl přijat jako vědecký aspirant do právě vzniklého Kabinetu pro filozofii ČSAV, kde Kosík začal o několik měsíců dříve také pracovat, a to právě na knize o českých radikálních demokratech. Téma mé kandidátské práce se sice týkalo také českého myšlení 19. století, ale nikoli radikálních demokratů. Přesto jsme se na tomto tématu s Kosíkem pracovně sešli: redigoval v té době sborník J. V. Frič a demokratické proudy v české politice a kultuře a vyzval mě, abych do sborníku přispěl studií o Fričovi, vycházející z mé disertační práce. Tato spolupráce nás sblížila i názorově. Volba historického tématu jako badatelský úkol nebyla totiž náhodná. Byl to určitý únik ze scholastických cvičení, jaká se v té době pěstovala v SSSR i u nás v oblasti tzv. marxismu-leninismu na univerzitních i akademických pracovištích a která měla nahrazovat skutečnou filozofii. Domnívali jsme se, že marxistická metodologie se může prohloubit právě prací s konkrétním historickým materiálem a může obohatit i širší kulturně společenskou oblast.

Dialektika konkretniho

Karel Kosík

Dialektika konkrétního : (studie o problematice člověka a světa)

Stupeň a míra svobody, aktivita člověka ve společenských vztazích, praxe, ekonomie, filosofie v Marxově Kapitálu, konkrétní totalita, duchovní reprodukce skutečnosti, racionalistický a dialektický rozum - tyto a jiné nejpalčivější, hojně diskutované problémy dneška jsou namnoze objevně rozvíjeny a řešeny. Rozbory se opírají o spolehlivé a tvůrčí ovládání marxismu. V jejich závěru nalézáme nový pohled na filosofickou antropologii.

TO SEE FULL TEXT CLICK HERE:                     

http://kosikphilosophy.blogspot.gr/p/texts_29.html

István Mészáros talks about Lukacs

The very important Hungarian philosopher István Mészáros speaks about his great teacher, György Lukács.

Lumpenburžoazie a vyšší duchovní pravda

Lumpenbourgeoisie is a term used primarily in the context of colonial and neocolonial elites in Latin America, which became heavily dependent and supportive of the neocolonial powers. It is a hybrid compound of the German word Lumpen (rags) and the French word bourgeoisie.
Lumpenbourgeoisie is a term often attributed to Andre Gunder Frank in 1972 (although the term is already present in Paul Baran's The Political Economy of Growth from 1957) to describe a type of a middle class and upper class (merchants, lawyers, industrialists, etc.); one that has little collective self-awareness or economic base and who supports the colonial masters. The term is most often used in the context of Latin America.

Frank writing on the origins of the term noted that he created this neologis lumpenbourgeoisie from lumpenproletariat and bourgeoisie because while the Latin America's colonial and neocolonial elites were similar to European bourgeoisie on many levels, they had one major difference. This difference was their mentality of the Marxist lumpenproletariat, the "refuse of all classes" (as described in Marx's The Eighteenth Brumaire of Louis Napoleon) easy to manipulate to support the capitalist system, often turning to crime. Similarly, the colonial elites would—while not involved in crime activities—hurt the local economy by aiding the foreign exploiters. Foreign colonial powers want to acquire resources and goods found in the colonies, and they find this facilitated with incorporation of the local elites into the system, as they become intermediaries between the rich colonial buyers and the poor local producers. The local elites become increasingly reliant on the system in which they supervise gathering of the surplus production from the colonies, taking their cut and before the remaining goods are sold abroad. Frank termed this economic system lumpendevelopment and the countries affected by it, lumpenstates.

The term Lumpenbourgeoisie was already used in Austria by about 1926. The author was an Austrian social democratic journalist and he used the term in at least one article in a Viennese periodical. Another example of the use of the term was given by Czech philosopher Karel Kosík in 1997. In his article, Lumpenburžoazie a vyšší duchovní pravda ("Lumpenbourgeoisie and the higher spiritual truth") he defines Lumpenbourgeoisie as "a militant, openly anti-democratic enclave within a functioning, however half-hearted and thus helpless democracy".

"Lumpen-bourgeoisie" also occurs in E. Franklin Frazier's The Black Bourgoisie (1957), which was translated from the original French text that was published in 1955. He uses it to describe African American businessmen who cling to what he terms the "myth of Negro business" to affect meaningful change in racial politics (173). He was especially focused on the development of black-owned business that developed and expanded in both the U.S. South and North during the first decades of the 20th Century. 

Source:WIKIPEDIA

Knižní tipy podle Salonu: Karel Kosík přítomný

Pro první vystoupení v Salonu v květnu 1997 mne Karel Kosík požádal, zda bychom k textu Lumpenburžoazie a vyšší duchovní pravda místo obvyklého aktuálního snímku neotiskli fotografii z roku 1979.

Karel Kosík v roce 1979 na fotografii Věry Kunderové.

FOTO: Věra Kunderová

neděle 29. května 2005, 16:17

Její autorkou byla Věra Kunderová. Tahle epizoda pro mne nad jiné Kosíka srozumitelně charakterizuje: dbal na detail jako výraz inteligence, slušnosti, džentlmenství, kultury... Tou fotografií vyjádřil i svoje zázemí, přátelství a duchovní spřízněnost s dnes ve světě nejrespektovanějším žijícím českým spisovatelem. Později, při práci nad sazbou dalších úvah, nabývala Kosíkova až úzkostlivá akurátnost podoby básnické tvorby. Nejen že opravil slovo kvůli přesnějšímu významu, ale taky proto, aby drželo atmosféru, rytmus a melodii věty, odstavce. V úvaze, ve filosofickém textu! 

Kosíkovi přátelé Irena Šnebergová a Josef Zumr připravili do svazku k vydání dvanáct Posledních esejů. Všechny vyšly v Salonu, který se stal Kosíkovi blízkým natolik, že jinde už (s výjimkou několika zahraničních vystoupení) nepublikoval. Ten postupně více přátelský než pracovní vztah pak naplnil i jediným rozhovorem, v němž neodpovídal písemně, ale nechal své vyprávění nahrávat na magnetofon, "tolerované zlo". S Janem Kašparem strávili v říjnu a listopadu 1999 hodiny a výsledkem se stal autoportrét s názvem jakoby už - to se mi tak teprve po jeho odchodu připomíná - odkazujícím: Čest demokratů je v poctivosti. 

Rozhovor není součástí svazku - a není to vada či nedostatek. Asi by nepřiměřeně odváděl pozornost od úvah, které tvoří celek a - bohužel -také filosofovu závěť. Nedokončenou, protože Kosík pracoval na závěrečném textu a doslova se s ním více než půldruhého roku trápil. Několikrát zavolal, že můžeme jít na víno na Smíchov ke Stárkovi, že už to bude - abych ho našel s provinilým úsměvem, že ne, že zjistil, že to není ono, že to musel zase zahodit... 

Po analýzách a kritice chtěl napsat o předpokladech a snad i námětech pro východisko jak z krize české politiky, tak z toho, v čem se potácí především euroatlantická část světa a s její dominancí i všichni ostatní. Zůstalo u výzvy ke kritickému myšlení, protože: 

V propojeném národním a globálním hospodářství platí "zákon zachování hmoty", který říká, že ukradené (vytunelované) miliardy nejsou ztracenými penězi, žijí dál svým životem a pracují: rozmnožují se a rostou. Ale ekonomický "zákon zachování hmoty" zakrývá existenci jiné "zákonitosti" ohlašující úbytek nebo dokonce zánik ducha. Co jsou vytunelované miliardy proti smrtelnému nebezpečí, které hrozí planetě z vytunelování a podtunelování smyslu lidské existence?

Filosofia 2004, 192 stran, cena neuvedena

Zdenko Pavelka     Source:www.novinky.cz

Prague

The birthplace of the Czech Philosopher Karel Kosik as you have never seen

"Ο μεγαλύτερος τσέχος συγγραφέας Jaroslav Hašek" και άλλα σατιρικά διηγήματα

Συγγραφή: · Jaroslav Hašek 
Μετάφραση: ·Μάριος Δαρβίρας 
Έκδοση: Δεκέμβριος 2012 από "Φαρφουλάς" 
Σελ.:80 (17χ12), Μαλακό εξώφυλλο, ISBN: 960-9441-37-8

Το Χιούμορ, σύμφωνα με έναν μύθο, ήταν ένα γελαστό και έξυπνο αγόρι, που κάποτε θέλησε να επισκεφτεί τους ανθρώπους. Περπάτησε στην εξοχή, πέρασε από χωριά, συνάντησε εργάτες στα χωράφια, πλανόδιους μουσικούς στους δρόμους, παιδιά, γυναίκες, γέρους, με όλους πέρασε ωραία, γλέντησαν και ευχαριστήθηκαν. 

Μα, όταν έφτασε στην πολιτεία, κανείς δεν του έδινε σημασία. "Μπα" αναρωτήθηκε το Χιούμορ, "εγώ άλλαξα ή ο κόσμος;". Ρωτούσε τους ανθρώπους που συναντούσε, αλλά όλοι τον φώναζαν ενοχλητικό, τεμπέλη και παρωχημένο. Οι έμποροι είπαν πως δεν είχαν καιρό να χάνουν μαζί του, οι καλλιτέχνες πως είναι άχρηστος για την τέχνη και, όταν μπήκε σε μια συνέλευση σοφών, αυτοί τον πέταξαν έξω με τις κλοτσιές γιατί δεν ταίριαζε με τη σοβαρότητά τους. 

Το Χιούμορ στην αρχή πικράθηκε και δάκρυσε. Ύστερα, όμως, θύμωσε και ορκίστηκε να εκδικηθεί τους ανθρώπους. Από την ημέρα εκείνη, μεταμορφώθηκε κι έγινε η "Καυτή Σάτιρα"! 

Η καυτή σάτιρα του Γιάροσλαβ Χάσεκ ξεκινάει απ' τον ίδιο -όπως φανερώνει και ο τίτλος της συλλογής- και στο πέρασμά της ξεχαρβαλώνει τα πάντα! 

Πηγή: www.lemoni.gr

REFLEXIONES ANTEDILUVIANAS

Discusión sobre el gran pensador checo, maestro de la dialéctica

PRESENTACIÓN DEL LIBRO “REFLEXIONES ANTEDILUVIANAS” DE KAREL KOSIK (AUTOR DE “DIALÉCTICA DE LO CONCRETO”), PRÓXIMO JUEVES 29 DE NOVIEMBRE 12:00 HRS, AUDITORIO DEL CEIICH, TORRE II DE HUMANIDADES, UNAM

Karel Kosik (1926-2003) es uno de los más importantes pensadores contemporáneos. Su obra, dispersa y ya prácticamente inconseguible, es paradigmática de la revitalización del marxismo en los años sesenta del siglo XX.

Este libro, galardonado en el año 2000 con el Premio Tom Stoppard de la Fundación Carta 77, fue el último publicado por su autor, quien así comienza a ser reivindicado en su país después de más de tres décadas de ostracismo y persecución.

En los ensayos aquí reunidos, Kosik pretende, nos dice, “llamar la atención sobre el diluvio que se extiende por todo el mundo y en el que la humanidad podría perecer”. Como en el conjunto de la obra de Kosik, en estas páginas brilla la profundidad, erudición y la sabiduría propias de un pensamiento que entronca explícitamente con la tradición humanista del Renacimiento, con el aliento crítico de la Ilustración, con los más importantes hallazgos de la filosofía hasta nuestros días y con las corrientes democráticas radicales modernas.

Esta riqueza reflexiva le permite poner ante nuestra mirada el dominio de un capitalismo que ya es mundial y se ejerce desde la estructuración de las ciudades y de la experiencia elemental del tiempo y el espacio que surge de la relación enajenada con los objetos de uso cotidiano. Esta es la crisis que hoy exige, señala el autor, “una transformación fundamental capaz de definir de una manera nueva”, desde el sentido originario de la verdad y lo comunitario, “la relación del hombre con todo lo que es: con la naturaleza, con la historia, con el tiempo y consigo mismo.”

Source:www.rosa-blindada

ΚΡΙΤΙΚΗ

ΦΩΤΗΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/07/2003

Για τον Τσέχο μαρξιστή φιλόσοφο Karel Kosίk (1926-2003) οι Μ. Lowy και Η. Tarcus, υπεύθυνοι στην πραγματικότητα για τούτη τη συλλογή κειμένων, γράφουν στον πρόλογο της παρούσας έκδοσης: «Ο Κάρελ Κόσικ δεν είναι μόνο ένας από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα αλλά κι ένας απ αυτούς οι οποίοι ενσάρκωσαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πνεύμα της αντίστασης της κριτικής σκέψης. Είναι επίσης ένας ανάμεσα στους λίγους εκείνους οι οποίοι αντιστάθηκαν διαδοχικά στις τρεις μεγάλες δυνάμεις καταπίεσης της σύγχρονης ιστορίας: στο φασισμό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 40, στο γραφειοκρατικό σταλινικό καθεστώς από το 1956 και στη δικτατορία της αγοράς από το 1989» (σ. ix). Ιδού με τον πιο λακωνικό τρόπο διατυπωμένη η ουσία μιας τεθλασμένης βιογραφίας που περνά μέσα από την αντιφασιστική πάλη και τον εγκλεισμό στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, τον αγώνα για τη δημιουργία μιας ελεύθερης πνευματικής ζωής στο πλαίσιο των λεγόμενων σοσιαλιστικών δημοκρατιών, τη συμμετοχή στην εξέγερση της Πράγας και το στυγνό εκτοπισμό εκ μέρους των στρατοκρατών της Μόσχας και των ανδρεικέλων τους, την ανυποχώρητη εναντίωση τέλος στο φιλελεύθερο εμπορευματικό εκβαρβαρισμό των πρώην «σοσιαλιστικών δημοκρατιών» μετά την κατάρρευση του σοβιετικού ιμπεριαλισμού και την άνευ όρων παράδοσή τους στις αρπάγες της κεφαλαιοκρατικής αγοράς.

Η κρίση της νεωτερικότητας

Συγγραφείς: Karel Kosik

Θέμα: Φιλοσοφία

Εκδότης: Ψυχογιός

Σελίδες: 264

ISBN: 9789602746967

Ημ. Έκδοσης: 01/03/2003

Μετέφρασαν οι: Νάσος Γκόρτσος, Ειρήνη Μαρκίδη, Μαρία Μαρκίδη, Κατερίνα Πορφυρογένη.

[...] Σε μια εποχή όπου τόσοι στοχαστές έχουν χάσει την αυτονομία τους προκειμένου να υπηρετήσουν τους ισχυρούς αυτού του κόσμου ή έχουν λοξοδρομήσει από την ιστορική πραγματικότητα στρεφόμενοι σε ακαδημαϊκά γλωσσικά παιχνίδια, ο Κοσίκ εμφανίζεται ως ένας άνθρωπος που στέκεται όρθιος, που αρνείται να υποταχθεί και δε διστάζει να στοχάζεται, ενάντια στο ρεύμα, τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Από μια τραγική σύμπτωση, η έκδοση αυτής της συλλογής δοκιμίων του Κάρελ Κόσικ συνέπεσε χρονικά με την αναγγελία του θανάτου του Τσέχου φιλοσόφου (πέθανε στις 21 του περασμένου Φλεβάρη στην Πράγα). Στη γλώσσα μας είχαν κυκλοφορήσει στο παρελθόν δύο βιβλία του Κόσικ: «Η διαλεκτική του συγκεκριμένου» (Οδυσσέας, 1975) και «Η διαλεκτική της κρίσης» (Καρανάσης, 1984), μεταφρασμένα και τα δυο από τον εξαίρετο συνάδελφο Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη. «Η διαλεκτική του συγκεκριμένου» (1962) υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά έργα που γράφτηκαν στην Ανατολική Ευρώπη μετά τον πόλεμο.

Η Αγκνες Χέλερ το συνέκρινε μάλιστα με τα έργα των Σαρτρ, Λούκατς και Αντόρνο.

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ

O Κάρελ Κόσικ γεννήθηκε το 1926 στην Πράγα από εργατική οικογένεια και πέθανε το 2003. Μέλος του Τσέχικου Κομμουνιστικού Κόμματος, συμμετείχε στην αντίσταση κατά του ναζισμού, συνελήφθη από την Γκεστάπο και ως το τέλος του πολέμου έμεινε φυλακισμένος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τέρεζιν. Μετά την απελευθέρωση της Τσεχίας, ο νεαρός Κόσικ αποφάσισε να σπουδάσει φιλοσοφία, πρώτα στο Πανεπιστήμιο της Πράγας και στη συνέχεια στη Μόσχα και στο Λένινγκραντ. Το 1953 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, το Τσέχοι ριζοσπάστες δημοκράτες, ενώ το 1962 κυκλοφόρησε το πιο σημαντικό για πολλούς έργο του: Διαλεκτική του Συγκεκριμένου. Ο Κόσικ έγραψε πολλά άρθρα σε διάφορα περιοδικά και συμμετείχε σε ποικίλες φιλοσοφικές εκδόσεις. Γενικώς θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα, και συγκαταλέγεται σ' εκείνους που ενσάρκωσαν με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα της αντίστασης της κριτικής σκέψης. Μάλιστα, υπήρξε ένας από τους λίγους που πολέμησαν τις τρεις μεγάλες δυνάμεις καταπίεσης της σύγχρονης ιστορίας: το φασισμό, το σταλινικό γραφειοκρατικό καθεστώς και τη δικτατορία της αγοράς. 

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΟΥ

Ξενόγλωσσος τίτλος: DIALEKTIKA KONKRETNIHO, STUDIE O PROBLEMATICE SLOVEKA A SVETA
Εκδότης: ΟΔΥΣΣΕΑΣ
Χρονολογία Έκδοσης: Σεπτέμβριος 1975
Μετάφραση: ΧΑΤΖΗΠΡΟΔΡΟΜΙΔΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ
Συγγραφέας/Δημιουργός (Ελληνικά) :ΚΟΣΙΚ ΚΑΡΕΛ