Η κρίση της νεωτερικότητας

Συγγραφείς: Karel Kosik

Θέμα: Φιλοσοφία

Εκδότης: Ψυχογιός

Σελίδες: 264

ISBN: 9789602746967

Ημ. Έκδοσης: 01/03/2003

Μετέφρασαν οι: Νάσος Γκόρτσος, Ειρήνη Μαρκίδη, Μαρία Μαρκίδη, Κατερίνα Πορφυρογένη.

[...] Σε μια εποχή όπου τόσοι στοχαστές έχουν χάσει την αυτονομία τους προκειμένου να υπηρετήσουν τους ισχυρούς αυτού του κόσμου ή έχουν λοξοδρομήσει από την ιστορική πραγματικότητα στρεφόμενοι σε ακαδημαϊκά γλωσσικά παιχνίδια, ο Κοσίκ εμφανίζεται ως ένας άνθρωπος που στέκεται όρθιος, που αρνείται να υποταχθεί και δε διστάζει να στοχάζεται, ενάντια στο ρεύμα, τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Από μια τραγική σύμπτωση, η έκδοση αυτής της συλλογής δοκιμίων του Κάρελ Κόσικ συνέπεσε χρονικά με την αναγγελία του θανάτου του Τσέχου φιλοσόφου (πέθανε στις 21 του περασμένου Φλεβάρη στην Πράγα). Στη γλώσσα μας είχαν κυκλοφορήσει στο παρελθόν δύο βιβλία του Κόσικ: «Η διαλεκτική του συγκεκριμένου» (Οδυσσέας, 1975) και «Η διαλεκτική της κρίσης» (Καρανάσης, 1984), μεταφρασμένα και τα δυο από τον εξαίρετο συνάδελφο Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη. «Η διαλεκτική του συγκεκριμένου» (1962) υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά έργα που γράφτηκαν στην Ανατολική Ευρώπη μετά τον πόλεμο.

Η Αγκνες Χέλερ το συνέκρινε μάλιστα με τα έργα των Σαρτρ, Λούκατς και Αντόρνο.

Οι Μ. Lowy και Η. Tarcus σημειώνουν στον πρόλογο της παρούσας έκδοσης ότι ο Κόσικ ήταν «ένας ανάμεσα στους λίγους εκείνους οι οποίοι αντιστάθηκαν διαδοχικά στις τρεις μεγάλες δυνάμεις καταπίεσης της σύγχρονης ιστορίας: στο φασισμό, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 40, στο γραφειοκρατικό σταλινικό καθεστώς από το 1956 και στη δικτατορία της αγοράς από το 1989». Ο ίδιος ο Κόσικ σ ένα από τα κείμενά του αυτοπροσδιορίζεται ως «ένας οπαδός της κριτικής σκέψης». Και εξηγεί γιατί αρνήθηκε να συμβαδίσει με το «πνεύμα της εποχής» τόσο όταν αυτό επέβαλε την υποταγή στην επίσημη ορθοδοξία του μαρξισμού-λενινισμού όσο και όταν απαιτούσε διακηρύξεις πίστης στην οικονομία της αγοράς. Ο Κόσικ αναλύει την «κρίση της νεωτερικότητας» και επισημαίνει μια θεμελιώδη αντίφαση του σύγχρονου πολιτισμου: το ελεύθερο υποκείμενο, που θέλει να κυριαρχήσει πάνω στα πάντα, καταλήγει τελικά αλυσοδεμένο στη λειτουργία ενός συστήματος που παράγει υλική ευημερία αλλά και πνευματική ερήμωση, ενώ μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε δουλικό εξάρτημά του.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/05/2003